بررسی تنوع ژنتیکی و فنوتیپی و تجزیه خوشه ای برای صفات کمی و کیفی برنج

به منظور مطاله ژنتیکی در خصوصیات کمی و کیفی 36 لاین و رقم برنج، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده در سال 1379 انجام شد. در این مطالعه هفده صفت شامل عملکرد دانه، تعداد خوشه، تعداد دانه سالم در خوشه، وزن صد دانه، طول، عرض و مساحت برگ، ارتفاع بوته، طول ساقه، مقدار آمیلوز، غلظت ژل، وزن خوشه، طول، عرض و شکل دانه، تعدا روز تا 50 درصد گلدهی و رسیدن کامل با اندازه گیری ده نمونه تصادفی در هر واحد آزمایشی ارزیابی شدند. تجزیه واریانس نشان داد که اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات مورد بررسی وجود داشت که نشانگر وجود تنوع ژنتیکی در این ژنوتیپ ها بود. ضریب تنوع فنوتیپی برای کلیه صفات بیشتر از ضریب تنوع ژنتیکی بود و برا ی بسیاری از صفات تفاوت های ناچیزی از نظر این دو ضریب وجود داشت. بیشترین ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی به ترتیب مربوط به صفات غلظت ژل، مساحت برگ، عرض برگ و تعداد خوشه بود. بیشترین وراثت پذیری عمومی مربوط به ارتفاع بوته و کمترین آن مربوط به وزن خوشه بود. ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی تعداد خوشه، تعداد دانه پر در خوشه، وزن خوشه، تعدا روز تا 50 درصد گلدهی و رسیدن کامل با عملکرد مثبت و معنی دار بود و ضریب همبستگی بین عملکرد با بقیه صفات منفی بود. تجزیه کلاستر به روش واریانس مینیمم وارد، ژنوتیپ ها را در پنج کلاستر گروه بندی نمود. ژنوتیپ های کلاستر سوم شامل چهار لاین خالص به شماره 4، 21، 22 و 24 به علت داشتن مقادیر بالای عملکرد، تعداد خوشه، تعداد دانه سالم در خوشه و نیز دارا بودن آمیلوز متوسط و ارتفاع کم، ارزشمند هستند و می توان از آن ها برای انتقال صفات مذکور در برنامه های دورگ گیری استفاده نمود. ضمن این که از ژنوتیپ های کلاستر اول و پنجم به ترتیب می توان برای افزایش عملکرد و بهبود کیفیت پخت استفاد کرد.